DE BEGINJAREN
We schrijven vrijdag 16 juni 1933 als in de serre van café Plattenberg in Maarn, op initiatief van toenmalig burgemeester Everwijn Lange, een 25-tal inwoners van Maarn en Maarsbergen zich heeft verzameld voor de oprichting van de Oranjevereniging Maarn-Maarsbergen.
Wat er aan vooraf ging…
Tien jaar daarvoor is, op initiatief van het gemeentebestuur, het 25-jarig jubileum van Koningin Wilhelmina groots in Maarn en Maarsbergen gevierd met een tweedaags jubileumfeest. De festiviteiten zijn gestart met een optreden van het toenmalige Maarnse fanfarecorps “Astra” en een korte dienst in de kerk, vervolgd door ringrijden met versierde karren en ringsteken op de fiets voor de jeugd op het feestterrein bij Huize Anderstein. In de avond was er een concert in de tuin van de heer Van Laar en werd de feestavond afgesloten met vuurwerk. De volgende dag was er voor de kinderen uit Maarn en Maarsbergen op het terrein van de familie Van Aardenne een spelletjesdag georganiseerd. De jubileumfeesten zijn afgesloten met een concert in de tuin van de heer Van Veldhuizen en wederom vuurwerk.
“en nog lang daarna klonken de feestklanken door het anders zoo stille landelijke plaatsje”
Ook in Hoekenkamp, een buurtschap gelegen tussen Tuindorp en de Laan van Laag Kanje werd van 1928 tot en met 1932 Koninginnedag gevierd met kinderspelen.
De opvolgende jaren werd ter ere van de verjaardag van Koningin Wilhelmina in de tuin van de heer Van Veldhuizen door fanfarecorps “Astra” en Maarnsche Zangkoor “Euterpe” jaarlijks een concert gegeven. De kinderen kwamen met oranje linten en sjerpen op school en werden getrakteerd op chocolade en krentenbroodjes. In 1928 klonk steeds luider de wens om Koninginnedag op 31 augustus echt een feestdag voor kinderen te laten zijn. Dat jaar werd Koninginnedag dan ook met kinderspelen op het terrein van de heer Breeschoten gevierd. Deze dag werd afgesloten met een openluchtconcert op het schoolplein in Maarsbergen.
De jaren 1933-1948
Op 30 augustus 1933 was de eerste activiteit van de Oranjevereniging Maarn-Maarsbergen: een Oranjebal in Hotel Plattenberg. De volgende dag waren er traktaties op de scholen. Vanwege het overlijden van Koningin-Moeder waren in 1934 de feestelijkheden versoberd. Op 2 september 1935 stonden de schoolkinderen en het fanfarecorps “Astra” al vroeg klaar voor het gemeentehuis voor de openingstoespraak vanaf het bordes door burgemeester Everwijn Lange; het Koninginnefeest kon van start gaan! Op het terrein van de heer van Beuningen was in de ochtend het schoolkinderfeest met poppentheater, buikspreken en goochelen. In de middag werden de volksfeesten gehouden met hardlopen en fietsen over een hindernisbaan en boegsprietlopen, gevolgd door ringrijden met versierde wagens en fietsen. s’ Avonds was er een openluchtconcert met vuurwerk en daarna werd er in de tuin van Hotel Plattenberg een groots Oranjebal gehouden.
Zo werd Koninginnedag onder grote belangstelling in Maarn en Maarsbergen in de opvolgende jaren gevierd. Op 10 mei 1940 viel Nazi-Duitsland Nederland binnen en Koningin Wilhelmina werd op 12 mei met haar gezin en kabinet naar Engeland geëvacueerd. Om de monarchie veilig te stellen weken prinses Juliana en de prinsesjes Beatrix en Irene uit naar Canada, waar later prinses Margriet is geboren. Tijdens de bezetting werd het uitdrukkelijk verboden om demonstraties voor het Nederlands vorstenhuis te houden. Het dragen van oranje werd in die dagen niet meer gezien als feestelijke decoratie, maar als een uiting van verzet en vaderlands bewustzijn.
NA DE OORLOG
Na afloop van de oorlog, vijf jaar later, op 2 augustus 1945, zette de koninklijke familie weer voet op Nederlandse bodem.
“Eindelijk Oranjedag. Het feestwaarnaar ieder na jaren van angst had gehunkerd, omdat men zich nu eindelijk eens vrij kon uiten”
Gekostumeerde voetbalwedstrijd tijdens Koninginnedag in 1945.
Op 31 augustus 1945 kon eindelijk als vanouds weer Koninginnedag gevierd worden. Vanaf 9:00 uur verzamelden alle schoolkinderen zich op het feestterrein van Anderstein en na de openingstoespraak door burgemeester Everwijn Lange werd gezamenlijk het Wilhelmus gezongen. Hierna konden de kinderspelen van start gaan en in de middag volgden de volksspelen. Er was een keur aan versierde wagens, er werd mast geklommen en tot slot was er een gekostumeerde voetbalwedstrijd. In de tuin van Café Van Laar in Maarsbergen werd het Koninginnefeest afgesloten met een concert van “Astra” en kon gedanst worden op de muziek van een bandje.
Het aangeklede gemeentehuis in Maarn als decor voor het openluchtspel ter viering van het 50-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina.
Op 31 augustus 1948 werd het gouden 50-jarig regeringsjubileum van Koningin Wilhelmina groots gevierd. Vanwege het speciale karakter van dit Koninginnefeest heeft burgemeester Everwijn Lange zelf de leiding genomen, ondersteund door een werkcomité met afgevaardigden van alle verenigingen uit onze gemeente. Na de feestelijke opening door de burgemeester, volgden de kinderspelen op het weiland van Breeschoten. Na de grootse optocht in de middag door Maarn en Maarsbergen, werd deze bijzondere dag afgesloten met het openluchtspel “De elf provinciën en de Nederlandse Maagd” waarbij het gemeentehuis dienst deed als decor en door de inspanningen van de ambachtsschool van Valkenheide was omgetoverd tot een waar sprookjespaleis.
De jaren 1948-1980
Op 4 september 1948 deed koningin Wilhelmina afstand van de troon. Vanaf het balkon van het Koninklijk Paleis Amsterdam maakte ze haar abdicatie zelf bekend en sprak ze het Nederlandse volk toe. Twee dagen later werd haar dochter Juliana ingehuldigd als nieuwe koningin van Nederland. In 1949 werd voor het eerst het Koninginnefeest op 30 april gevierd, dit was namelijk de verjaardag van Koningin Juliana, onze nieuwe koningin. Als vanouds waren er in de ochtend de kinderspelen op Anderstein, maar door gebrek aan deelnemers zijn de volksspelen in de middag komen te vervallen. De nieuwe datum bleek voor velen toch onwennig. ’s Avonds werd de dag afgesloten met een dansfeest in de zaal van Hotel Plattenberg.
GROEI EN VERANDERING
In de opvolgende jaren raakte de inwoners meer gewend aan Koninginnedag op 30 april en ook de volksspelen kwamen weer terug in het middagprogramma, waarbij het feestterrein zich verplaatste naar de sportvelden van de Buurtsteeg. Voor deze volksspelen werd in de jaren ’60 het spel “Allen tegen Allen” geïntroduceerd, een jaarlijkse strijd om de “Oranjezuil” tussen de dorpsdelen Maarsbergen, Maarn-Zuid en Maarn-Noord. Later in de jaren ’60 deed de zogenaamde “bazar” zijn intrede, compleet met kraampjes van diverse Maarnse verenigingen en een podium waar de bezoekers tot laat in de avond konden dansen.
Vanaf eind jaren ’50 tot halverwege de jaren ’70 werden in Maarn veel woningen gebouwd, waardoor de bevolking in onze gemeenteverdubbelde tot meer dan 6.000 inwoners. Dit liet zich ook zien op de Koninginnedag van 1977, toen de barbecue op de Pol maar liefst 3.500 bezoekers trok.
1978: Iedereen staat klaar aan het begin van de Jacob van Wassenaerlaan voor de start van de Kinderoptocht.
Deze grote toeloop zorgde ervoor dat er in Maarsbergen behoefte kwam om eigen kinderspelen te houden en tijdens de 70e verjaardag van Koningin Juliana zelfs een volledig eigen programma te
houden van maar liefst 3 dagen. In Maarn bleek het daarentegen steeds moeilijker om nieuwe mensen betrokken te krijgen bij de organisatie van de Koninginnedag-activiteiten. Het leidde in 1979 tot een noodkreet omdat het voortbestaan van de Koninginnedag ernstig in gevaar kwam.
De jaren 1980-2013
Op 30 april 1980 ondertekende Koningin Juliana in het Paleis op de Dam te Amsterdam haar abdicatie en werd Beatrix ingehuldigd als Koningin der Nederlanden. Ondertussen had de noodoproep van dat jaar niets opgeleverd en het bestuur zag zich in 1980 genoodzaakt om uitsluitend activiteiten voor kinderen te organiseren. In 1983 diende zich gelukkig een vernieuwd bestuur aan en kon de Oranjevereniging Maarn-Maarsbergen haar 50-jarig bestaan groots vieren met een volledig Koninginnedag- programma in en rond het dorpshuis in Maarn. De ochtend startte met een versierde kinderoptocht, aangevoerd door “Klein maar Dapper”, vervolgd door een kinderprogramma, een muzikale show en een gezelligheidsmarkt op het Trompplein. De avond werd afgesloten met een Oranjebal in restaurant “De Koeheuvel” en een discoavond in het dorpshuis voor de jeugd. In Maarsbergen werd door ijsclub “De Kom” een eigen Koninginnedag gevierd, met een tweekamp tussen Maarsbergen-Noord en Zuid en een afsluitend Oranjebal.
Traditioneel was de lampionnenoptocht een onderdeel van Koninginnedag. Omdat Koningin Beatrix op 31 januari jarig is en het in deze tijd van het jaar het al vroeg donker wordt, is er in de loop van de jaren ’80 voor gekozen om deze verlichte optocht op haar verjaardag
NAAR HET HEDEN
Begin jaren ’90 startte de kinderoptocht met versierde voertuigen op de Prinseheuvellaan en trok richting het gemeentehuis. Na de officiële opening door burgemeester de Stigter ging de jeugd naar de Pol voor de kinderspelen. s’ Middags was een gezellige markt, die als vanouds druk bezocht werd. In Maarsbergen was er in de middag nog de tweekamp en in de avond een feest in de grote tent aan de Rottegatsteeg, waar ook veel jeugd uit Maarn te vinden was.
In 2003 werd het 70-jarig jubileum van de Oranjevereniging gevierd, maar dit was geen vanzelfsprekendheid omdat de vereniging opnieuw kampte met een ernstig gebrek aan vrijwilligers om de organisatie van Koninginnedag op zich te nemen. Er moest een noodoproep door de burgemeester aan te pas komen om nieuwe bestuursleden te krijgen. Alle Koninginnedag festiviteiten vonden vanaf 2005 voortaan op het Raadhuisplein plaats, de “Manifestatie Maarn” werd omgedoopt tot de Oranje Vrijmarkt en er werd een straatversierwedstrijd georganiseerd. Wie heeft de mooist versierde straat van Maarn en Maarsbergen?
Op 1 januari 2006 hield de gemeente Maarn op te bestaan en ging op in de nieuwe gemeente Utrechtse Heuvelrug. Hierdoor kreeg het voormalige gemeentehuis een symbolische functie, maar bleef toch voor velen het hart van Maarn.
De jaren 2013-heden
Bij de troonswisseling op 30 april 2013 vond in Amsterdam de abdicatie plaats van koningin Beatrix, gevolgd door de inhuldiging van Willem-Alexander als Koning der Nederlanden. Sinds 2014 hebben we jaarlijks een Koningsdag en wordt deze gevierd op 27 april.